عوارض جانبی کورتون بر پوست

کورتون نام عامیانه گروهی از داروها است که خاصیت مسکن و تضعیف سیستم ایمنی بدن را داشته و در درمان تعداد زیادی از بیماری‌ها کاربرد دارند که نام علمی این دارو‌ها «کورتیکواسترویید» است و به شکل قرص، آمپول، اسپری و پمادهای موضعی در بازار وجود دارند. کورتیکواسترویید‌ها داروهای بسیار قوی هستند که در کنار اثرات سودمندشان برای درمان بیماری‌های مختلف، عوارض جانبی گوناگون و گاهی خطرناک دارند؛ لذا نباید به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک و یا در دوره‌ای طولانی‌تر از آنچه پزشک تجویز کرده است مصرف شوند.

عملکرد کورتون

کورتیکواستروئیدها با حضور در سیستم ایمنی بدن، مانع تولید موادی مانند پروستاگلاندین‌ها (prostaglandins) در بدن می‌شوند. این مواد در بدن حساسیت و التهاب ایجاد می‌کنند. با وجود این، این داروها مانع از عملکرد صحیح سلول‌های سفید خونی و مبارزه‌ی آنها با عوامل خارجی در بدن هم می‌شوند و در عملکرد صحیح سلول‌های سفید خونی اشکال ایجاد می‌کنند. مداخله در کار سیستم ایمنی باعث افزایش خطر عفونت می‌شود. این داروهای محبوب می‌توانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند. عوارض داروهای کورتونی به میزان و مدت مصرف آنها بستگی دارد. هر چه مقدار و مدت درمان بیشتر باشد عوارض آن بیشتر خواهد بود.

کاربرد و موارد مصرف کورتون

موارد بی‌شماری از کاربرد این داروها در درمان درازمدت بیماری‌ها وجود دارد که قابل جایگزینی با هیچ داروی دیگری نیستند و به دلیل خاصیت تضعیف ایمنی کورتون‌ها استفاده وسیع از این داروها برای درمان بیماری‌های خود ایمنی صورت می‌گیرد. مثلاً:

• درمان روماتیسم مفصلی
• انواعی از بیماری‌های کلیوی
• نوعی از هپاتیت که هپاتیت خود ایمنی نامیده می‌شود.
• انواعی از بیماری‌های پوستی مزمن استفاده از کورتون به مدت طولانی کاربرد دارد.
• درمان بیماری کرون که یک بیماری روده‌ای است.
• بیماری ام‌اس نیز در مراحل مختلف با کورتون‌ها صورت می‌گیرد.
• تزریق آمپول کورتون در کاهش درد و التهاب مؤثر است. از داروهای کرتیکواستروئید برای پیشگیری از رد پیوند عضو و بسیاری بیماری‌های دیگر نیز استفاده می‌شود. همچنین از این داروها برای درمان بیماری‌های سیستمیک زیر استفاده می‌شود:

1. لوپوس
2. پسوریازیس شدید
3. سرطان خون
4. لنفوم
5. پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک
6. کم خونی همولیتیک خود ایمنی

انواع کورتون

1. بتامتازون (سِلِستون)
2. بودزوناید (انتوکورت. ای.سی)
3. کورتیزون (کورتون)
4. دگزامتازون (دِکادرون)
5. هیدروکورتیزون (کورتِف)
6. متیل‌پردنیزولون (مِدرول)
7. پردنیزولون (پرِلون)
8. تریامسینولون (کِنالوگ، کِناکورت).

نکات مهم جهت کاهش عوارض کورتون

مصرف کورتون البته در درمان بسیاری از بیماری‌ها حیاتی و لازم است و باید عوارض آن را به نوعی پذیرفت. خوشبختانه تمهیداتی برای کاهش این عوارض وجود دارد که به آنها اشاره می‌شود:

• کورتون‌ها را باید فقط زمانی که لزوم مصرف آن مشخص است، استفاده کنیم.
• کمترین میزان ممکن را استفاده کنیم و در کوتاه‌ترین زمان، درمان را به پایان برسانیم.
• تا حد امکان از فرم موضعی مثلاً اسپری یا تزریق در مفصل استفاده کنیم.
• عوارض دارو را با درمان‌های کمکی کم کنیم، مثلاً برای کاهش عارضه پوکی استخوان استفاده از کلسیم و ویتامین D و برای کاهش فشار خون، محدودیت نمک مصرفی مؤثر است.
• تا حد امکان از داروهای کوتاه اثر مثل هیدروکورتیزون و پردنیزولون استفاده شود.
• در صورت استفاده از داروی دیگر، با پزشک معالج خود مشورت نمایید.
• در صورتی که قرار است تحت هرگونه عمل جراحی از قبیل اقدامات دندانپزشکی قرار بگیرید پزشک خود را در جریان بگذارید.
• در صورت نیاز به واکسیناسیون، پزشک خود را مطلع سازید.
• در صورت بروز هرگونه علائم غیرطبیعی از قبیل تب، پیدایش زخم، خونریزی غیر عادی و یا احساس خستگی شدید پزشک خود را مطلع سازید.
• به هیچ عنوان از داروی تاریخ گذشته استفاده نکنید.
• در صورت مشاهده تغییر رنگ، ذره یا کدورت از مصرف فراورده خودداری نمایید.
• توصیه می‌شود که هنگام استفاده از فراورده، نام و شماره سری ساخت محصول به منظور حفظ سوابق سری‌های ساخت استفاده شده، ثبت شود.

عوارض جانبی کورتون بر پوست

تغییرات پوستی از عوارض شایع مصرف استروئیدها است. مهم‌ترین این عوارض عبارتند از:

• خطوط بنفش رنگ پوستی از علائم مصرف زیاد استروئید است.
• نازک شدن پوست
• کبود شدن پوست به‌راحتی و بعد از ضربات ملایم
• خطوط بنفش رنگ در ران و بازو و شکم و باسن که بعد از مدتی سفید رنگ می‌شوند.
• پوست چرب
• آکنه
• نازک شدن مو
• در بیماران با مصرف کورتون،زخم‌های پوستی دیرتر خوب می‌شوند.